De Basis

Creëer voorspelbaarheid in een positieve omgeving

De principes 5 tot en met 11 richten zich op duidelijkheid, voorspelbaarheid en vanzelfsprekendheid.

Opvoedprincipe 5, Stel je regels en principes vast, is nodig om normen en waarden bij je kind te ontwikkelen. Met regels stel je duidelijke grenzen en met je principes (de onderliggende waarden) zorg je dat je kind zich langzamerhand zelf kan sturen. Dit is nodig zodat je kind weet wat belangrijk is (opvoedprincipes 6 en 8), kan bedenken welk gedrag positief in de maatschappij wordt gewaardeerd (opvoedprincipes 7 en 10) en zich zelfstandig kan ontwikkelen (opvoedprincipes 12, 13, 14 en 15).

Opvoedprincipe 6, Wees consequent, versterkt de duidelijkheid die je met de regels (en onderliggende waarden) hebt gegeven (opvoedprincipe 5). Om consequent te zijn moet je ook goed in je vel zitten (opvoedprincipe 1) zodat je het kan opbrengen om vaste patronen aan te houden. Ook helpt eerlijkheid (opvoedprincipe 4) om consequent te blijven. Je hoeft dan nergens omheen te draaien en bent betrouwbaar.  

Opvoedprincipe 7, Geef complimenten, werkt alleen als je eerst duidelijkheid hebt gegeven over wat je verwacht (opvoedprincipe 5). Dan kun je dat bekrachtigen met complimenten. Overdrijf niet en meen het oprecht (opvoedprincipe 4), anders bestaat de kans dat je kind een onrealistisch beeld van zichzelf en de werkelijkheid krijgt. Complimenten staan ook los van de liefde voor je kind (opvoedprincipe 2). Complimenteer gedrag en niet de persoon. Zeg ook nooit: ‘Je bent alleen lief als je of dat doet.’

Opvoedprincipe 8, Maak er geen issue van, pas je toe op zaken die minder belangrijk zijn. Welke ‘regels’ je wel of niet wilt negeren hangt dus af van je principes en waarden die je (met opvoedprincipe 5) hebt meegegeven. Negeren werkt alleen als je het vol kunt houden. Dus alleen als je de energie hebt (opvoedprincipe 1) en het consequent kunt doen (opvoedprincipe 6).

Opvoedprincipe 9, Voorkom (dreigen met) straffen, is een essentieel ingrediënt voor een positieve opvoeding. (Dreigen) met straffen doen we vaak uit onmacht en frustratie. Als je beter in je vel zit (opvoedprincipe 1), heb je meer energie en geduld om je kind op de juiste manier aan te spreken. Dreigen met straffen is eigenlijk een vorm van chantage. ‘Als je je niet zo gedraagt dan krijg je straf en vind ik je niet goed.’ Je stelt dan voorwaarden aan je liefde in plaats van die onvoorwaardelijke te geven (opvoedprincipe 2). Als je je kind straft leert je kind dat straffen er blijkbaar bij hoort in de maatschappij en zal dan ook gaan denken dat je een ander met opzet mag kwetsen en zal dus ook vaker zelf gaan straffen. Ouders zijn zelf vaak niet bewust van de voorbeeldrol (opvoedprincipe 3) en geven zo verkeerde gewoontes door. Vaak wordt alleen gedreigd met (onuitvoerbare) maatregelen en zo leren kinderen dat je niet consequent bent (opvoedprincipe 6). Dreigen met straffen loopt ook vaak uit op een machtsstrijd (opvoedprincipe 11).
Kinderen die veel gestraft worden laten een slechte gewetensontwikkeling zien en kunnen zelfs wraak -of schaamtegevoelens ontwikkelen door negatieve dingen op zichzelf te betrekken. Kinderen leren straf te gaan vermijden. Ze doen iets niet in plaats van dat ze weten wat wel gewenst is (opvoedprincipe 10) en leren niet zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun gedrag (opvoedprincipe 13).

Opvoedprincipe 10, Zeg wat je wel verwacht helpt je kind aan een positieve grondhouding. Door je verwachtingen over ‘Zo doen we dit samen’ te communiceren, op een manier die begrijpelijk is voor je kind, bouw je aan vanzelfsprekendheid in je gezinsleven. 'We gaan nu afspraken maken' (opvoedprincipe 5) moet dus vooral gaan over wat je kind wel mag in plaats van allerlei regels die je kind niet mag doen. Zo gauw je in de 'mag-niet houding' gaat staan wordt het bereiken van gewenst gedrag lastig (opvoedprincipes 9 en 11).  Zeg het positief. Wat mag wel, wat wil je wel bereiken en stimuleer het verlangen naar het goede (zie de ontplooiingsprincipes 12, 13 en 14).

Opvoedprincipe 11, Voorkom een machtsstrijd. Een machtsstrijd met je kinderen komt vaak voort uit zelf gestelde verwachtingen, waarvan je je ook kan afvragen of deze wel realistisch zijn. Consequent zijn (opvoedprincipe 6) hoeft niet te betekenen dat je strak vasthoudt aan je regels (“eet je bord leeg”). Ga uit van wat je eigenlijk wil (opvoedprincipe 5 over je onderliggende waarden). En is het wel zo belangrijk (opvoedprincipe 8)? Als je daarbovenop ook nog eens gaat dreigen met straffen (opvoedprincipe 9) “als je nu je bord niet leegeet dan...”, dan zit je dicht tegen een machtsstrijd aan. Je kunt weerstand bij je kind voorkomen door het positief te zeggen (opvoedprincipe 10). Dit alles lukt natuurlijk het beste wanneer je daar de tijd en energie voor hebt en rustig blijft (opvoedprincipe 1), niet op de persoon speelt maar onvoorwaardelijke liefde toont (opvoedprincipe 2), zelf het goede voorbeeld geeft hoe je met conflicten omgaat (opvoedprincipe 3) en ook eerlijk durft toe te geven wanneer je ongelijk hebt (opvoedprincipe 4). Respecteer je kind en je kind zal jou respecteren. Tenslotte is het goed te realiseren dat kinderen zich allemaal ontwikkelen op hun eigen manier en in hun eigen tempo. Heb vertrouwen en geduld (opvoedprincipe 15) en gooi wat humor in de strijd.

Ontplooiing en zelfstandigheid

Principe 12 tot 15 richten zich op de ontplooiing en zelfstandigheid van je kind. Het gaat over het steunen van je kind om met zelfvertrouwen hun weg naar onafhankelijkheid in te slaan.

Opvoedprincipe 12, Stimuleer een passie.  Bijna alle kinderen zijn wel ergens goed in.
Geef tijd en aandacht (opvoedprincipe 1) aan het steunen van je kind in het hebben van een passie, hobby of sport. Ook als je kind verliest of zich ongewenst gedraagt is steun (principe 2), eerlijkheid (principe 4) en relativering (principe 8) nodig voor het verwerken van tegenslagen. Ouders met een eigen hobby kunnen laten zien hoeveel dit oplevert (opvoedprincipe 3) en hoe belangrijk het is om je leven lang spelend te leren (opvoedprincipe 5).

Opvoedprincipe 13, Stimuleer eigen verantwoordelijkheid.  Wanneer kinderen zijn opgevoed in een veilige omgeving (opvoedprincipe 1 t/m 4) dan geeft dat hen een basisvertrouwen waarmee ze zich verder kunnen ontwikkelen. Door kleine succesjes en complimenten (opvoedprincipe 7) groeit de zelfwaardering van je kind en zal het vertrouwen hebben voor de volgende taak. Met een goed stel normen en waarden (opvoedprincipe 5) zijn ze steeds meer in staat zelf keuzes te maken vanuit hun eigen motivatie. Door kinderen te steunen in hun activiteiten (opvoedprincipe 12), kennis te laten maken met nieuwe dingen (principe 14) en durven los te laten (opvoedprincipe 15), krijgt je kind de kans om voor zichzelf te zorgen.
 

Opvoedprincipe 14, Ontdek de wereld.  Nieuwe ervaringen zijn belangrijk in de ontwikkeling van een kind. Neem de tijd (opvoedprincipe 1) om kinderen zich te laten verwonderen over alles wat groeit en bloeit en door ze in contact te laten komen met andere culturen en meningen. Toon je eigen bewondering en respect (opvoedprincipe 3). Daarmee ontwikkel je het waardepatroon verder (opvoedprincipe 5) en een creëer je een positieve open houding (opvoedprincipe 4, 7 en 10).

   
Opvoedprincipe 15, Heb Geduld is het logische sluitstuk van het raamwerk. Ontwikkeling heeft zijn tijd nodig en ieder kind ontwikkelt zich in zijn/haar eigen tempo. Je kind zal zeker anders zijn dan je van tevoren had verwacht. Op het resultaat heb je (gelukkig) geen invloed. Je hebt wel invloed in de hoeveelheid aandacht (#1), liefde (#2), voorbeeldrol (#3), eerlijkheid (#4), meegegeven waarden (#5, 6, 7 en 8), positieve insteek (#9, 10, 11) en het ontwikkelingsaanbod (12, 13 en 14).

Een plantje groeit niet harder als je eraan gaat trekken en duwen. Ooit zullen ze echt wel lopen, zindelijk zijn, de weg naar school vinden, meehelpen in het huishouden en hun eigen geld verdienen.
Wees relaxed en relativeer met humor. “If everything else fails, have patience.”  Zorg dat je daar de energie voor hebt om daarmee om te kunnen gaan en het te kunnen relativeren.